Herdenking Mauthausen 2022

Op 15 mei 2022 vond de herdenking in het voormalige concentratiekamp Mauthausen plaats. Na twee jaren afwezigheid, was het mooi om hier weer te mogen gedenken. Uiteindelijk maakt een herdenking meer indruk als het op de plaats gebeurt, waar het zich allemaal heeft afgespeeld. Samen met Rein Nota, ben ik donderdag naar Linz gegaan en zondag 15 mei vond de herdenking plaats. In aanwezigheid van:

Ambassadeur van Nederland in Oostenrijk Aldrik Gierveld en zijn echtgenote Saskia Gierveld

Van de Nederlandse ambassade in Oostenrijk waren de onderstaande personen aanwezig:
Gerald Mayr (chauffeur)
Myrthe Nolet
Jan en Gaelle Rinzema 
Kolonel Bob Segaar 
Luitenant-kolonel Peter van Stee
Leonne van Vlimmeren
John en Jose van de Wal

Ook waren present
Honorair Consul Ing. Mag. Hugo H. Wagner en Michel en Sandra Huisman (bezoekers uit Brunssum)

We waren redelijk vroeg vertrokken vanuit Linz en zo konden we op een ontspannen manier, de door mij (van mijn favoriete sierstenenwinkel Stenelux, in Amsterdam) meegebrachte, siersteentjes leggen bij diverse monumenten zoals bij dat van de Sinti en Roma, het homomonument en het Israëlische monument. De mensen van de Israëlische ambassade waren ook al vroeg bezig om bij veel monumenten bloemen neer te leggen (op de foto, zijn de blauwwitte linten zichtbaar).

Rein en ik werden met alle egards ontvangen door de ambassadeur, iets waarvan ik nog steeds onder de indruk ben. Het geeft je meteen het gevoel dat het van belang is dat wij samen met de anderen aanwezig zijn om onze Nederlandse slachtoffers te gedenken. Als eerste legden we bloemen bij het monument van de Englandvaarders, daarna werden we naar de steengroeve gereden voor het leggen van bloemen en steentjes en nadien gingen we terug naar het Nederlandse monument.

De grasvlakte rondom het monument en ook het monument zelf, zagen er, dankzij de goede zorgen van Honorair Consul Ing. Mag. de heer Wagner, goed onderhouden en fris uit. Hier mocht ik samen met de Aldrik Gierveld, namens Nederland, de krans plaatsen en Rein heeft samen met Saskia Gierveld namens de Stichting Vriendenkring Mauthausen bloemen gelegd. Ambassadeur Gierveld heette ons allen welkom, terwijl hij ook mooi memoreerde wat er hier is voorgevallen en dat wij dat moeten blijven gedenken. Hierna heb ik een speech gehouden welke hieronder wordt weergegeven. Daarna in optocht via een andere weg dan tot nu toe werd genomen, naar de appelplaats waar we ook weer bloemen hebben gelegd bij het grote monument. Er was dit jaar geen mogelijkheid tot nazit en zo eindigde onze herdenking in het kamp zelf. Met de heer Wagner konden we mee terug rijden naar Linz.

Op maandag 16 mei gingen we met de trein naar Schloss Harthem. Ik was er reeds vier jaar geleden, maar wilde het nog eens bekijken. Op de plaquette, die namens de Stichting hier is geplaatst, hebben we ook weer steentjes gelegd. In het restaurant, dat zich bevindt op het terrein van het slot, viel op dat het overgrote gedeelte van het personeel uit zwakbegaafden bestaat. Dit is des te frappanter omdat in WO-II in Schloss Hartheim zij als eersten vergast werden.

’s Avonds met de nachttrein terug naar Amsterdam. Ik vond het weer een gedenkwaardige reis. Waar ik met een bevredigend gevoel aan terug denk.     

Uitgesproken rede tijdens de herdenking van 15 mei 2022 bij het Nederlandse monument van Appie Drielsma te Mauthausen

Geachte aanwezigen

Ongeveer tien jaar geleden werd mij gevraagd of ik iemand met de administratie wilde helpen. Dit bleek Mirjam Ohringer te zijn de toenmalige voorzitter van de Stichting Vriendenkring Mauthausen. Na korte tijd, vroeg Mirjam mij secretaris te worden. Ik stemde hiermee in en raakte redelijk ingewerkt in het reilen en zeilen van de stichting. Toen werd Mirjam ziek en moest er een nieuwe voorzitter komen. Weer werd dit aan mij gevraagd en ook hierin stemde ik toe zij het voor een jaar. Mirjam overleed, maar daarvoor deelde zij iedereen mee, dat ik het voorzitterschap zou overnemen. Zo sliep zij in 2016 vredig in.

Ik voelde mij min of meer in het diepe gegooid. Mauthausen was voor mij niet zo’n begrip en naar mijn idee waren hier, in tegenstelling tot Sobibor en Auschwitz, geen familieleden vermoord.

In de zes jaar dat ik voorzitter ben, heb ik veel meer over dit kamp geleerd door te lezen en het boekwerkje van Hans Maršálek en Kurt Hacker hieromtrent te vertalen. Het kwam steeds dichterbij. Vorig jaar is mij bekend geworden dat hier van mij een oudoom en twee achterneven zijn omgebracht.    

Tijdens de rondleidingen, die ik voor het verzetsmuseum geef, lopen we altijd langs het standbeeld van de Dokwerker op het Jonas Daniel Meierplein en daar vertel ik over Mauthausen en de eerste razzia waarbij een van de achterneven (van vaderskant) in verwikkeld raakte. Nathan Gerritse is op zijn verjaardag op 22 februari 1941 op 29-jarige leeftijd door de Ortnungspolizei, uit zijn huis gesleept, samen met zijn zwager Lou Peereboom die op dat moment bij hem op visite was. Ik blijf mezelf afvragen wat er op dat moment door hen heen ging. Via Schoorl en Buchenwald kwam Nathan in Mauthausen terecht waar hij op 30 juli 1941 om het leven werd gebracht. Zijn broer, Max was de enige overgeblevene van het gezin. Hem heb ik gekend, maar ik was te jong en te onwetend om iets aan hem te vragen.

De andere achterneef (van moederskant) Andries Witteboon was net 16 weken getrouwd toen hij in 1941, na een bezoek aan zijn vader op 26-jarige leeftijd is gearresteerd. Via Schoorl werd hij gedeporteerd naar Mauthausen en daar is hij op 11 september1941 geëlimineerd. Nathan de Klijn, een oudoom (van vaderskant), is op 37-jarige leeftijd na een korte tijd als strafgeval in Amersfoort te zijn verbleven op 6 juli 1942 in Mauthausen vermoord. Welke vorm van verzet hij gepleegd heeft, heb ik nog niet kunnen achterhalen.   

Mede dankzij “Mauthausen, een gedenkboek”, uitgebracht in 1999, door de dames Van Keulen en Dominicus, krijgen steeds meer Nederlandse slachtoffers een gezicht. Nu ik voor de vierde keer, hier aanwezig ben, heeft dit kamp een andere dimensie dan toen ik voor de eerste keer kwam.

Terwijl ik nog immer moeite heb met het begrijpen van wat zich hier heeft afgespeeld, acht ik het mijn plicht als voorzitter en als mens, de hier vermoorde slachtoffers te ge- en herdenken.

Ik dank u voor uw aandacht